Ο ΛΑΟΣ ΣΤΟ ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ, ΑΛΛΑ ΟΙ ΙΕΡΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΣΤΟ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ
ΘΕΜΑ: Η αδιάκριτη αμαύρωση της ομορφιάς των ιερών Κανόνων (και του 15ου ιερού Κανόνα της ΑΒ΄ Συνόδου)
(Με αφορμή την ομιλία* του π. Πέτρου Χιρς στην Κύπρο 16/8/2024)
«Ναί! ὁ Λαός! ὁ λαὸς στὸ προσκήνιο! Στὸν ἀγῶνα τὸν ἱερὸ ὑπὲρ τῆς Ἐκκλησίας. Ἀλλὰ ὁ λαὸς μας γιὰ νὰ κινηθῇ σὲ μία ἱερὴ σταυροφορία ὑπὲρ τῆς ἀνορθώσεως τῶν Ἐκκλησιαστικῶν πραγμάτων, πρέπει νὰ διαφωτισθῇ πλήρως. Ἀλλ' ἐδῶ ἀκούεται φωνὴ σοβαρή: Συμφέρει σήμερα, σὲ ἡμέρες χαλεπές, νὰ ἐκτεθοῦν ἐνώπιον τοῦ λαοῦ ὅλα τὰ κακῶς κείμενα; Ἀλλὰ μέσα ἀπὸ τὴν ἀντίρρηση αὐτή, ἡ ὁποία ζητεῖ νὰ χαλαρώσῃ τὴν ὁρμὴ πρὸς καθαρῶς ὀρθόδοξη ἐκκλησιαστικὴ δράση, ἐκπηδᾶ ἕνα πελώριο ἐρώτημα. Τὸ θέτουμε ἐνώπιόν σας ὠμό: Ἀδελφοὶ καὶ πατέρες! Ἐκλέξτε ἕνα ἀπὸ τὰ δύο: Ἐπιφύλαξη ἢ παρρησία; Συγκάλυψη ἢ ἀποκάλυψη; Σιγὴ ἢ ἔλεγχος; Χειμερία νάρκη ἢ ἐπανάσταση ἠθικὴ, στηριζόμενη στοὺς Ἱ. Κανόνες τῆς Ἐκκλησίας μας;
Ἰδοὺ τὸ ἐρώτημα, τὸ ἕνα ἐρώτημα ὑπὸ μορφὴν πολλῶν ἐρωτημάτων!» [1].
Αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοί,
Ακούσαμε τη φωνή του π. Αυγουστίνου Καντιώτη. Μία φωνή που ξεπηδά (πριν 74 χρόνια) μέσα από το βιβλίο «Ελεύθερα και ζώσα Εκκλησία». Μία φωνή που με μεγάλη ακρίβεια εκφράζει «τὸν πόνο τῆς εὐσεβοῦς μερίδας τῆς ἑλληνικῆς κοινωνίας γιὰ τὰ κακῶς κείμενα στήν Ἐκκλησία μας» [1].
Αν ο Ισημερινός χωρίζει νοητώς τη γη σε δύο ημισφαίρια ο παρακάτω λόγος, πάλι του π. Αυγουστίνου, χωρίζει και ξεχωρίζει με ακρίβεια εκείνους που είναι μέσα στην Εκκλησία, αλλά ευθύνονται για τα σκάνδαλα της Εκκλησίας. Αυτούς δηλαδή που ονομάζουν το σκότος φως και το φως σκότος. Από εκείνους που ανήκουν στην «ευσεβή μερίδα» της ελληνικής κοινωνίας (από εκείνους τους «συμπαθείς (ανθρώπους που) παρ' όλην την άγνοιαν που έχουν, έχουν ζήλον και φόβον Θεού.»(π. Ιωήλ Γιαννακόπουλος) [2], από εκείνα τα «εκλεκτά πρόσωπα - που έχουν συνείδηση γεμάτη φόβο» (π. Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος) [3]) και σε κάποια επικαιροποιημένη μορφή από εκείνα τα πρόσωπα που «παρ' όλην την άγνοιαν που έχουν εις το ζήτημα της αποτειχίσεως, έχουν ζήλον και φόβον Θεού»…
Ιδού και ο σχετικός λόγος του νέου ιερού Αυγουστίνου: «Τὰ σκάνδαλα! Ὑπῆρχαν πάντοτε στὴν Ἐκκλησία, ἀλλὰ σ’ αὐτὲς τὶς ἔσχατες μέρες πληθύνθηκαν ὑπερβολικά. Τὰ σκάνδαλα! Τὰ περισσότερα ἄγνωστα στοὺς πολλούς. Μερικὰ ὅμως γνωστά, πασίγνωστα, ὡς τεράστιες κηλῖδες ρίχνουν τὴν φοβερὴ σκιὰ τους στὴν Ἐκκλησία, ἀμαυρώνουν τὴν ὀμορφιά της καὶ εἶνε ὁρὰτὰ τὴν ἡμέρα, τό καταμεσήμερο, καὶ ἀπὸ ἀπόσταση ἑκατομμυρίων χιλιομέτρων! Τὰ βλέπουν ὅλοι! Ἄγγελοι, ἄνθρωποι καὶ δαίμονες! Καὶ μόνο οἱ ἔνοχοι, οἱ ἥρωες τῶν σκανδάλων, οἱ ἐθελοτυφλοῦντες, ἐκεῖνοι ποὺ ὀνομάζουν τὸ σκότος φῶς καὶ τὸ φῶς σκότος, αὐτοὶ μόνο δὲν τὰ βλέπουν! Διότι συνήθισαν στὸ σκοτάδι. Κάτι χειρότερο: Ἀγάπησαν τὰ σκότη. Κυλίονται στὰ σκότη καὶ τρομάζουν μὲ τὸ φῶς. Εὔχονται ποτὲ νὰ μὴ γίνη ἡμέρα. Ποτὲ νὰ μὴ φέξῃ ὁ ἥλιος!» [1/σελ. 39].
1. ΝΟΗΣΙΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΑΦΙΛΑΔΕΛΦΙΑ;
Αδελφοί, λαμβάνοντας υπόψη το έτος της Α’ έκδοσης του εν λόγω βιβλίου (1954) αλλά και το ρηθέν υπό του αγίου Βασιλείου του Μεγάλου: «Το δέντρο το αναγνωρίζεις από τους καρπούς του, τον άνθρωπο από τις πράξεις του», δημιουργούνται οι προϋποθέσεις εκείνες για μια ασφαλή προσέγγιση ποικίλων θεμάτων και σύγχρονων προβλημάτων που αντιμετωπίζει η Εκκλησία μας σήμερα.
Λοιπόν, άλλο πράγμα είναι τα λόγια και άλλο τα έργα, και πάλι άλλο πράγμα είναι να ακούγονται ομαδικές φωνές και άλλο το να διατυπώνονται θέσεις και απόψεις από ηγετικές φωνές (που επέχουν θέση κεφαλής). Ο μεγάλος και διπλός κίνδυνος εδώ είναι, όχι μόνο του σκανδαλισμού (των ανθρώπων που παρ' όλη την άγνοια που έχουν, έχουν ζήλο και φόβο Θεού και αγωνίζονται «τὸν ἀγῶνα τὸν ἱερὸ ὑπὲρ τῆς Ἐκκλησίας») αλλά και του προτεσταντισμού ή αλλιώς του κατακερματισμού. Το να συλλέγουμε δηλαδή διάσπαρτα λόγια απλών αδελφών μας από ποικίλους χώρους και να τα εμφανίζουμε ως άλλον άραφο χιτώνα κάποιας αόρατης αρχής που απειλή την ενότητα της Εκκλησίας. Να αποδίδουμε δηλαδή ταυτότητα εκκλησιαστική σε ανθρώπους που ζουν στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα και κοινωνούν ιντερνετικά μεταξύ τους. Αυτό είναι το φοβερό…
Κατά μία έννοια,
Η ανακάλυψη και αποκάλυψη α) της μεθοδικότητας, των κίνητρων και του σκοπού μιας ομάδας, όχι ανθρώπων αλλά αδελφών εν Χριστώ, δηλ. ορθοδόξων χριστιανών π.χ «να κόψουν την μνημόνευση των αρχιερέων», «να δημιουργήσουνε παράλληλη Εκκλησία», «να χωριστούνε από τους υπόλοιπους»κλπ. και β) των δογμάτων, των άρθρων του «Πιστεύω» τους και των κριτηρίων περί αγιότητας. Π.χ. «κόβεις κοινωνία και φεύγεις», ‘’πιστεύω σε μία ακόμη παράλληλη Εκκλησία’’, «πρώτο κριτήριο αγιότητος: Κόβεις – φεύγεις - δεν έχεις κοινωνία», κ.τ.τ., κατ’ ουσία αποτελεί πράξη αναγνώρισης μιας ιντερνετικής πολυφωνικής ανθρωπομάζας ως «Εκκλησία», ως «Σώμα» (ενν. με κεφαλή και μέλη).
Ιδού ο δεύτερος κίνδυνος, ο φοβερότερος… Τι το φοβερότερο από μία εσφαλμένη αντίληψη περί Εκκλησίας; Τι το φοβερότερο από το να δημιουργείς νοητούς ισημερινούς εκκλησιαστικού τύπου που διαιρούν την επί γης Εκκλησία μας σε δύο νοητά (νοησιαρχικά) ημισφαίρια, καθώς ανακαλύπτουν και αποκαλύπτουν το στίγμα θα λέγαμε μιας άλλης Εκκλησίας, φανταστικής και παράλληλης. Μιας «Εκκλησίας» που οι άνθρωποί της, δηλαδή τα μέλη της, δεν βαδίζουν εκτός Εκκλησίας δηλαδή «προς το ανάποδο ρεύμα» αλλά «πάνε στο ανάποδο ρεύμα απ’ αυτό προς τη σωτηρία του κόσμου και του ιδίου.» (π. Πέτρος Χιρς). Αλίμονο…
Αλίμονο! Διότι αυτό είναι το φοβερότερο. Το να σκανδαλίσουμε εν Χριστώ αδελφούς που έχουν και ζήλο και επίγνωση και φόβο Θεού, καθώς θεωρούμε και βεβαιώνουμε με αδιάκριτο ή καλύτερα συγκεκαλυμένο (ολιστικό) τρόπο, πως όλοι όσοι διέκοψαν τη μνημόνευση του ονόματος των Αρχιερέων (Επισκόπων), είτε ιερείς είτε μοναχοί είτε λαϊκοί σκοπεύουν να δημιουργήσουν μία ακόμη «παράλληλη εκκλησία» του τύπου των Παλαιοημερολογιτών και επιπλέον· ότι αυτοί ήδη βαδίζουν στο «ανάποδο ρεύμα», ότι είναι εκτός Εκκλησίας!
(σ.σ. Αν κάποιος αδελφός ή πατέρας έχει αντίρρηση για κάποια κρίση ή συμπέρασμα τον παρακαλούμε να μας ενημερώσει…)
2. (π. Αυγουστίνος Καντιώτης) «Ἀλλὰ ὁ λαὸς μας γιὰ νὰ κινηθῇ σὲ μία ἱερὴ σταυροφορία ὑπὲρ τῆς ἀνορθώσεως τῶν Ἐκκλησιαστικῶν πραγμάτων, πρέπει νὰ διαφωτισθῇ πλήρως» (1954) .
Αδελφοί, στο γεροντικό του Σινά βρίσκουμε μία ωφέλιμη διήγηση όπου καταλήγει με την εξής φράση - απάντηση του αββά Ποιμένος προς τον αββά Αμμούν: «Αν δεν μπορείς να κρατηθείς και να μη μιλήσεις, είναι προτιμότερο να χρησιμοποιήσεις τα λόγια των γερόντων κι όχι τα λόγια της Γραφής, γιατί υπάρχει μεγάλος κίνδυνος» [4].
Ακολουθώντας τη συμβουλή του αββά Ποιμένος (για την ασφάλεια που μας παρέχουν τα λόγια κυρίως των επί της γης γερόντων), ας ακούσουμε και πάλι τον π. Αυγουστίνο που πάνω στο πρέπει, «πρέπει νὰ διαφωτισθῇ πλήρως», προσθέτει τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των ευσεβών ανθρώπων (τόσο των εντός, όσο και των βαδιζόντων προς ένταξη στην Εκκλησία μας): «Ὁ ἑλληνικὸς λαός ὅμως διαισθάνεται τὴν κατάσταση, βλέπει τὰ σκάνδαλα. Τὰ συζητεῖ παντοῦ. Πονάει γι' αὐτά! Οἱ εὐσεβεῖς κλαῖνε, πενθοῦν, προσεύχονται. Ἔχουν κάνει διάπυρο αἴτημα τῶν προσευχῶν τους τὴν ἐκκαθάριση καὶ τὴν ἀνόρθωση τῆς Ἐκκλησίας μας. Νοσταλγοῦν ἡμέρες ἐκκλησιαστικῆς δόξας. Ποθοῦν νὰ δοῦν τήν Ἐκκλησίας μας νὰ λάμπει περισσότερο καὶ ἀπὸ τὸν Ἥλιο. Ἐνῶ τώρα, βλέποντας τὰ ἀστέρια νὰ πέφτουν, στέκονται ἐκστατικοὶ καὶ θρηνοῦντες μαζὶ μὲ τὸν Μ. Βασίλειο λένε: «Πῶς ἐξέπεσε ὁ Ἑωσφόρος, αὐτὸς ποὺ ἀνατέλλει τὸ πρωὶ καὶ συνετρίβη πάνω στὴ γῆ; Πῶς ἐκεῖνος ποὺ ἔλαμπε περισσότερο ἀπὸ τὸν χρυσό, σκοτείνιασε πιὸ πολὺ κι ἀπ’ τὴν καπνιά; Ὄντας Ὑιὸς Σιῶν καὶ τίμιος, πῶς ἔγινε σκεῦος ἄχρηστο;» [1/ σελ. 39-40 / Ἐπιστολὴ XLIV του Μ. Βασιλείου «πρὸς μοναχὸν ἐκπεσόντα»].
Διακόπτουμε, αγαπητοί, στο σημείο αυτό τον λόγο του πατρός Αυγουστίνου για να ακούσουμε (χάρη πληρότητας) μία ακόμη σχετική με την υπόθεσή μας φωνή, τη φωνή του Επισκόπου Μόρφου Νεόφυτου μιας και ο ελληνικός λαός «πρέπει νὰ διαφωτισθῇ πλήρως»…
«Για τον Δεσπότη, σας παρακαλούμε, γονατιστοί να προσεύχεσθε για μας. Αλίμονο, αλίμονο, βεβαίως, και για τον επίσκοπό σας να προσεύχεσθε και τον Αρχιεπίσκοπό μας, τον εν ασθενεία τώρα, και για τους Πατριάρχες μας να προσεύχεσθε, όχι αυτές τις ανοησίες που ακούω: «μα ο Πατριάρχης είναι οικουμενιστής». Ε, είναι! Και πώς θα διορθωθεί, συγγνώμη, πώς θα γίνει να διορθωθεί. Να του κόψω το μνημόσυνο; Έκοψές το εσύ. Αν του το κόψουν μερικοί, το μνημόσυνον του Πατριάρχη επειδή κάμνει κάποια πράγματα που είναι «λάθη», να του το κόψουν το μνημόσυνο κάποιοι που είναι επώνυμοι που είναι θεολόγοι, που είναι ασκητές. Καταλάβατε τι εννοώ; Υπάρχει ένας Κανόνας, ο 15ος της ΑΒ΄. Δεν είναι για τον πολύ λαό αυτός ο Κανόνας, και τελικά να καταλήξουμε σε μικροπλάνες. Ενότητα πίστεως χρειάζεται, ενότητα προσευχής, και πάνω απ’ όλα η Θεοτόκος, η μητέρα του Φωτός» [5].
Αδελφοί και Πατέρες, πριν σχολιάσουμε τα όντως διαφωτιστικά λόγια του επισκόπου Νεόφυτου (π.χ.: «Ε, είναι!», «Να του το κόψουν το μνημόσυνο κάποιοι που είναι επώνυμοι που είναι θεολόγοι, που είναι ασκητές») και πριν θέσουμε με «ωμό» τρόπο ένα ερώτημα με επικαιροποιημένη μορφή, ας δώσουμε το λόγο στον π. Αυγουστίνο, τον οποίο πριν διακόψαμε: «Ἀλλ' ἀρκοῦν οἱ πόνοι, τὰ δάκρυα καὶ οἱ προσευχές; Δὲν πρέπει νὰ γίνῃ κάτι τὸ σπουδαιότερο καὶ γενναιότερο; Δὲν πρέπει – ἐρωτοῦν πολλοί – ἀπέναντι στὰ σκάνδαλα, στὰ γνωστὰ τοὐλάχιστον σκάνδαλα –τὰ ὁποῖα κανεὶς δὲν δύναται νὰ ἀμφισβητήσει, ὅπως δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ ἀμφισβητήσει τὶς κηλῖδες τοῦ ἥλιου –, καὶ τὰ ὁποῖα, σὰν σατανικὲς τρίαινες, συνταράσσουν τὰ βάθη τῆς θρησκευτικῆς συνειδήσεως, ἀπέναντι σ’ αὐτὰ τὰ σκάνδαλα, δὲν πρέπει ὁ λαός νὰ λάβῃ πλέον σαφῆ καὶ συγκεκριμένη στάση; Δὲν πρέπει νὰ ἐξέλθῃ σὲ ἀγῶνα κινούμενος ἐντὸς τοῦ πλαισίου τῶν Ἱερῶν Κανόνων τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας;» [1/σελ. 40]
Αδελφοί και πατέρες, ιδού το ερώτημα:
Ο λόγος του επισκόπου Νεόφυτου (αλλά και του π. Πέτρου Χιρς) χαρακτηρίζεται ως,
Επιφύλαξη ή παρρησία;
Συγκάλυψη ή αποκάλυψη;
Σιγὴ ή έλεγχος;
Χειμερία νάρκη ή επανάσταση ηθικὴ, στηριζόμενη στον γνωστό ως «15ο Κανόνα» της Εκκλησίας μας;
Πρέπει ή όχι (να εξέλθῃ, ο φιλόχριστος λαός, σε αγώνα κινούμενος εντὸς του «πλαισίου» που χάραξε ο επίσκοπος Μόρφου Νεόφυτος έστω με λόγια);
Πρέπει ή όχι (να αποτειχιστεί ο φιλόχριστος λαός, δηλ. να πράξει ό,τι έπραξαν· ο π. Αυγουστίνος (ακριβώς 15 χρόνια μετά την Α΄έκδοση 1954 του βιβλίου «Ελευθέρα και ζώσα Εκκλησία» και οι συν αυτώ επίσκοποι και ιερείς, ο άγιος Παΐσιος και οι σν αυτώ Αγιορείτες);
«Πρέπει ὁ λαός νὰ λάβῃ πλέον σαφῆ καὶ συγκεκριμένη στάση» (π. Αυγουστίνος) ή όχι;
Αν ναι, πότε πρέπει να εξέλθει (ο πιστός λαός του Θεού, σε αγώνα κινούμενος εντὸς Εκκλησίας δηλαδή εντός του πλαισίου των Ιερών Κανόνων της Ορθοδόξου Εκκλησίας);
«Ἰδοὺ τὸ [πρώτο] ἐρώτημα, τὸ ἕνα ἐρώτημα ὑπὸ μορφὴν πολλῶν ἐρωτημάτων!», που κατ’ ακρίβεια θέτει ο π. Αυγουστίνος αλλά και εμείς κατ’ οικονομία…
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Αδελφοί και πατέρες, κάναμε εν μέρει γνωστή την αγωνία των κακών επισκόπων και των συν αυτώ. Μια αγωνία που τους οδηγεί στη συλλογή διάσπαρτων απόψεων και θέσεων (που δεν έχουν σχέση με το Πνεύμα του 15ου Ιερού Κανόνα της ΑΒ΄ Συνόδου δηλαδή με το Πνεύμα του Θεού ή καλύτερα με το Πνεύμα του Χριστού) προκειμένω να «φοβίσουν» τον λαό και να προλάβουν τα απρόβλεπτα. Ο νοών νοείτω!
Ποιο όμως είναι το φοβερό της υπόθεσης; Το φοβερότερο; Όπως ήδη υπομνηματίσαμε αλλά και διαπιστώνουμε - από τα παρακάτω λόγια του π. Αυγουστίνου - οι κρούοντες τον κώδωνα του κινδύνου δεν εκφράζουν την αγωνία του ποιμνίου τους και μαζί των χιλιάδων άλλων χριστιανών του εσωτερικού και του εξωτερικού δηλαδή της Καθολικής μας Εκκλησίας αλλά την αγωνία των περισσοτέρων (αναξίων αλλά και αντίχριστων) επισκόπων μας που προβλέπουν τα απρόβλεπτα, καθώς σκοπεύουν στα κοντά να συνεορτάσουν «κοινό Πάσχα» με μία άλλη δήθεν αδελφική και αληθινά «παράλληλη εκκλησία» (με χάρη και μυστήρια) που ακούει στο όνομα «Καθολική Εκκλησία». Μη γένοιτο!
Ιδού το ΄΄Μικρό ἀπόσπασμα ὁμιλίας, από το βιβλίο του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου «ΟΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΣΤΟΥΣ ΕΣΧΑΤΟΥΣ ΚΑΙΡΟΥΣ», έκδοση Γ΄ επηυξημένη, 2015, σελ. 81΄΄
«Α´ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ
ΜΗ ΜΑΣ ΦΕΡΝΕΤΕ ΕΙΣ ΤΗΝ ΔΥΣΚΟΛΟΝ ΘΕΣΙΝ ΝΑ ΔΙΑΚΟΨOYΜΕ ΕΚ ΝΕΟΥ ΤΟ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟΝ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ
«Κρούων λοιπόν τον κώδωνα του κινδύνου εκ της εσχατιάς αυτής της Ελληνικής Πατρίδος εκφράζω την αγωνίαν όχι μόνον του ποιμνίου μου, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΧΙΛΙΑΔΩΝ ΑΛΛΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ. Ακούσατε τας φωνάς αυτάς ως φωνήν υδάτων πολλών και μη μας φέρετε ΕΙΣ ΤΗΝ ΔΥΣΚΟΛΟΝ ΘΕΣΙΝ ΝΑ ΔΙΑΚΟΨOYΜΕ ΕΚ ΝΕΟΥ ΤΟ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟΝ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ. Ας μη θεωρηθεί τούτο ως απειλή, αλλ᾽ ως κραυγή πόνου και αγωνίας και ως υστάτη έκκλησις προς την υμετέραν Παναγιότητα διά την άμεσον επάνοδον της μεγάλης Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως εις την τροχιάν εκείνην, η οποία εν Πνεύματι Αγίω εχαράχθη εις οικουμενικάς και Τοπικάς Συνόδους και εκ της οποίας αείμνηστοι πατέρες και διδάσκαλοι της Εκκλησίας, πρότυπα αληθών ποιμένων, ουδ’ επ’ ελάχιστον παρεξέκλιναν, αλλ’ εθυσίασαν και αυτήν την ζωήν των υπέρ της Ορθοδοξίας»
Δημήτριος Β. Εμμανουήλ, ιεροψάλτης
Πτολεμαΐδα 28 Αυγούστου 2024
(Μνήμη κοιμήσεως επισκόπου Αυγουστίνου Καντιώτου)
Σημειώσεις:
[*] https://www.youtube.com/watch?v=O-4W2XmLlX4
[1] Πατήρ Αυγουστίνος Καντιώτης, «Ελευθέρα και Ζώσα Εκκλησία», Έκδοσις «Ο ΣΤΑΥΡΟΣ» (Β’, 1988) σελ. 40 [Έτος Α' έκδοσης 1954]
[2] https://www.impantokratoros.gr/A004934E.el.aspx
[3] https://www.impantokratoros.gr/F41F9552.el.aspx
[4] «ΤΟ ΓΕΡΟΝΤΙΚΟ ΤΟΥ ΣΙΝΑ», ΕΚΔΟΣΕΙΣ Ι. ΜΟΝΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΒΑΔΙΣΤΟΥ ΟΡΟΥΣ ΣΙΝΑ, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1988, ΣΕΛ. 29
[5] https://www.youtube.com/watch?v=CXDQm3ibZ0c
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου